Andalu
Chabi (discusión | contribs.)
Sin resumen de edición
Chabi (discusión | contribs.)
Línea 121: Línea 121:
   
 
== Bibliografja ==
 
== Bibliografja ==
 
* Albaduli, Pako (1995) ''La situación de la Lengua Andaluza'', Córdoba: Waiba.
 
  +
* Alcalá Venceslada, Antonio (1998) ''Vocabulario Andaluz'', Córdoba: Caja Sur Publicaciones
Ubeya, Libero (2005) ''Labarta'', Ooterbeek, Arnhem: Uitgeverij Kontrast.
 
  +
* Ermia, Ikko (2002) ''En defensa del Andaluz'', Córdoba: Caucau.
 
  +
* Frago, Juan Antonio (1993) ''Historia de las Hablas Andaluzas'', Madrid: Arco Libros S.L.
 
  +
* Mondejar, Jose (1970) ''El Verbo Andaluz, Formas y Estructuras'', Madrid: Editorial Gomez S.L.
 
 
* Ubeya, Libero (2005) ''Labarta'', Ooterbeek, Arnhem: Uitgeverij Kontrast.
En defensa del Andaluz
 
  +
* VV. AA. (1990) ''La Ortografía Andaluza'', Córdoba: Saï Maü
Ikko Ermia
 
Caucau
 
Córdoba, 2002
 
 
Historia de las Hablas Andaluzas
 
Juan Antonio Frago
 
Arco Libros S.L.
 
Madrid, 1993
 
 
La situación de la Lengua Andaluza
 
Pako Albaduli
 
Waiba
 
Córdoba, 1995
 
 
El Verbo Andaluz, Formas y Estructuras
 
Jose Mondejar
 
Editorial Gomez S.L.
 
Madrid, 1970
 
 
La Ortografía Andaluza
 
Varios
 
Saï Maü
 
Córdoba, 1990
 
 
 
La Aina Andalussa, o el arte de hablar y escribir en nuestra propia lengua
 
E. Autor
 
Sevilla 1997
 
 
La Infancia de Jesé-Christo
 
Gaspar Fernández y Ávila
 
Universidad de Granada
 
Granada 1987
 
 
Die Cantes Flamencos, Los Cantes Flamencos
 
Hugo Schuchardt
 
Fundación Machado
 
Sevilla, 1990
 
 
El Andaluz, lo que hablamos los andaluces y andaluzas
 
Alejandro Colomer
 
La Luna
 
Almería, 1996
 
 
El polémico dialecto andaluz
 
Jose Maria de Mena
 
Plaza 6 Janes
 
Barcelona,1986
 
 
Blas Infante y la Lengua Andaluza
 
Libero d´Ubeya y Xosse Arcaza
 
Flama d´Ansara
 
Cuevas de Almanzora,
 
Almería, 2000
 
 
Dialectología Mozárabe
 
Álvaro Galmés de Fuentes
 
Gredos
 
Madrid, 1983
 
 
El Andaluz, actualidad e historia
 
Varios
 
La Luna
 
Almería, 1996
 
 
De primitiva lírica española y antigua épica
 
Ramón Menéndez Pidal
 
Austral
 
Madrid, 1977
 
 
En Defensa de la Lengua Andaluza
 
Manuel Ruiz Romero
 
Cacau,
 
Sevilla, 2001
 
 
 
La Modalidad Lingüística Andaluza en el aula
 
Varios
 
Ed. J. Carrasco
 
Huelva, 1998
 
 
 
 
El Andaluz
 
Rafael Jiménez Fernández
 
Arco Libros S.L.
 
Madrid, 1999
 
 
Sin Ánimo de Ofender
 
Tomas Gutier
 
Fundación Vipren
 
Sevilla 2001
 
 
Vocabulario Andaluz
 
Antonio Alcalá Venceslada
 
Caja Sur Publicaciones
 
Córdoba, 1998
 
 
Vocabulario Popular Andaluz
 
Francisco Álvarez Curiel
 
Arguval
 
Málaga, 1991
 
 
Poesía Árabe y Poesía Europea
 
Ramón Menéndez Pidal
 
Espasa
 
Madrid, 1973
 
 
El poeta Sotomayor en su marco: el final de un orden
 
Joan Pierson Berenguer
 
Servicio de Publicaciones de la Diputación de Almería
 
Almería, 1986
 
 
Las Lenguas Romances
 
Rebeca Posner
 
Cátedra
 
Madrid, 1998
 
 
Poética Andalusina in Yengua d´Alandalusia
 
F. Aben Vela ed Ruiz
 
E. Personal
 
Granada 1983
 
 
Las jarchas romances de la serie árabe en su marco
 
Emilio Gracia Gómez
 
Seix Barral
 
Barcelona. 1975
 
 
La Identidad del Pueblo Andaluz
 
Varios
 
Documentos, Defensor del Pueblo Andaluz
 
Sevilla, 2001
 
 
Lenguas y comunidades en la Europa moderna
 
Meter Burke
 
Akal
 
Madrid, 2006
 
 
Las Jarchas Mozárabes
 
Álvaro Galmés de Fuentes
 
Crítica Mondadori
 
Madrid, 1994
 
 
 
Aproximación a la Historia de Andalucía
 
Varios
 
Editorial Laia
 
Barcelona, 1979
 
 
Blas Infante, Toda su verdad ( I y II )
 
Enrique Iniesta Coullaut-Valera
 
Signatura Ediciones
 
Sevilla 200 y 2006
 
 
Cantes Flamencos
 
Antonio Machado y Álvarez
 
Espasa
 
Madrid 1975
 
 
El habla de la Almería Oriental en la obra de Sotomayor
 
Joan Pierson Berenguer
 
Instituto de Estudios Almerienses
 
Almería, 1987
 
 
Las Lenguas de España: Castellano, Catalán, Vasco y Gallego-Portugués
 
William J. Entwistle
 
Istmo
 
Madrid, 1973
 
 
Las hablas andaluzas
 
Varios
 
Fundación Machado
 
Sevilla, 1997
 
 
Las jarchas Mozárabes y el comienzo de la lírica románica
 
Margit Frenk Altolatorre
 
El Colegio de Mexico
 
Ciudad de Mejico, 1975
 
 
Constitución Española
 
Congreso de los Diputados
 
Publicaciones del Congreso de los Diputados
 
Madrid, 2001
 
 
 
Estatuto de Autonomía para Andalucía
 
Parlamento de Andalucía
 
Junta de Andalucía
 
Sevilla, 2007
 
 
https://www.tapatalk.com/groups/fhb/lengua-y-dialecto-t84.html
 
   
 
== Enganxeh internoh ==
 
== Enganxeh internoh ==

Revisión del 10:35 13 jun 2019

Ehta pàħina ehtà ehkrita nuna ortografja bażà ner martèh.
Andalù
Ablao'n: Andaluzja, komunidàeh emigràh, Hivertà
Reħjòn: Uropa merjonà
Totà d'ablanteh: 7 miġoneh
Klażifikażjòn: Induropèo
 Itàliko

  Romanże
   Romanze
    Italo-ohżjentà
     Zuh-grupo ohżjentà
      Iberorromanże
       Ibero-ohzjentà
      Andalú

Dialecto andaluz

L'andalù (tamjèn ġamao lengwa andaluża o idjoma andalù) eh la lengwa ke ż'abla n'Andalużja, ener żù d'Ehpanja. Manke żufre barjażjoneh ħogràfikah, loh ablanteh d'ehta lengwa tjenen munxah karahterìhtikah komuneh.

L'oriħen l'andalù[1]

1. Djalehto kahteġano: Munxoh utoreh konżjèran ke l'andalè ż'a eżarrogao a partì'r kahteġano, żufrjendo arterażjoneh fonètikah dentro'r kahteġano medjebè, influjo pola dihperżjòn ħogràħika i l'unjòn loh djalehtoh loh repoblaoreh ke benjan'er norte la Penìnżula.

2. Er legao d'Al-Andaluh: Otroh utoreh żenjalan la relażjòn entre l'andalù i'r romanże andalużì.

3. Una lengwa krioġa: Ehta propwesta eh màh reżjente, żuhjere ke l'andalù żurhe kon la konkihta mużurmana ener żiglo VIII komo reżurtao la mehkla l'àrabe (żuperehtrato) kon er romanże ablao aġì (suhtrato).

Ihtorja

L'orihen el'andalù aj ke buhkà-lo'n l'èpoka andalużì, enla kwà er latìn burgà ablao n'Al-Àndaluh eboluzjonò ahta la lengwa d'arġamja, ablà poloh abitanteh d'Al-Àndaluh no relażjonàoh kon la élite dominante lah kwaleh ablaban àrabe o berebè). en la lengwa d'arġamja poèmoh enkontrà bahtanteh raħoh karahterìhtikoh de l'andalù ahtwà.

La pohterjò konkihta kahteġana okażjonò k'ambah lengwah (kahteġana i arġamja) no diberħjeran żino ke ż'enkontraran, polo kwà oj'n dja no żwelen konżjerà'ze lengwah dihtintah. Ar no probenì'n żu totaljà'r kahteġano, argunoh lingwihtah opinan ke no debe żè konżjerào un djalehto żuġo poreżo er tèrmino ke że konżjera màh korrehto pa definì a l'andalù )i ofiżjà ażigùn la Konżeħerja Ewkażjòn i Żenżja la Ħunta d'Andalużja) eh er de moaljà lingwìhtika andaluża, manke no ehtèn d'akwerdo tòloh erujtoh ner tema.

Karahterìhtikah prenżipaleh

Lah karahterìhtika prenżipaleh l'andalù żon una pronunżjażjòn bahtante diferente la kahteġana i un repertorjoé palabrah utòhtonah, ke żumàh a lah kahteġanah determinan una relatiba rikeża lèżika. Eżihten ażìmehmo argunah barjażjoneh żintàhtikah i morfolòhikah.

Drento l'andalù dihtingimoh doh grandeh żonah l'ohżjentà i l'orjentà. La primera komprende lah probinżjah 'e Gwerba, Żebiġa, Kaj, Kòrdoba i la parte orjentà Màlaga i la żona żù Badaħòh. La żona orjentà ż'ehtjende polah probinżjah Ħaèn, Granà, Armerja i la parte orjentà Màlaga, aentràndo-że inklużo'n la probinżja Murżja, ande że ħunde kon er panoxo.

Literatura

La literatura n'andalù że dibje'n oxo perjodoh[2]:

  • Loh glożarjoh andalużjeh
  • Er mehtè andalużì
  • La èpika andaluża
  • Er teatro medjebà andalù
  • Er Romantiżihmo andalù i'r kante ħondo
  • El moernihmo andalù o andalużihmo literarjo.
  • La literatura l'eżiljo
  • L'ajna andaluża.

Er tehto màh antigwo kontjè palabrah d'arġamja i eh der żiglo IX, że ġama "Botánico Anónimo Sevillano" (Siglo IX)[3].

Loh primeroh tehtoh kompletoh n'ehta ġengwa d'arġamja serjan loh diwaneh. Anke poemoh enkontrà lah ħarxah, k'ehtàn emparentah kon er flamenko. Tamjèn enkontramoh loh żeħeleh<refname= José Luis Alcazar />.

Màh moerna eh la obra'er żażerdote malagenjo Gaspà Fernàndeh i Àbila publikà'n 1784: "La Infancia de Jesu-Christo", enla ke że refleħa l'abla loh pahtoreh la komarka Kormena[3].

Otro eħemplo eh "La Lozana Andaluza" 'e Francisco Delicado (1528); tamjèn loh kantareh flamenkoh i koplah (Rafael de Leon), loh'ermanoh Alvarez Quintero kon żuh obrah kohtumbrihtah[3].

En l'ahtwaljà dehtakan:

  • Poétika andalusina in yengwa d'Andalusia, po Ferraman Aben Vela ed Ruiz (Fernando Vela Ruiz).
  • Er Prinzipito po Ħwan Porrah Blanko.

Awtoreh

:
MEWA ARBAIDA
MEWA arbáida yed l'andalusina.
Méwa arbáida yed barda ed arbae.
Méwa arbáida yed mew ardebarán.
Méwa arbáida yed mewa térria.
Méwa arbáida yed méwa pátria.
Méwa arbáida yed mew paíh.
Méwa arbáida yed méwa naçone.
ed méwa naçone yed ALANDALUSIA.


Poétika andalusina
in yengwa d'Andalusia
  • Gaspar Fernández y Ávila ( 1782-1809 )
  • Enrique Sierra Valenzuela ( 1845-1880 )
  • Antonio Machado Álvarez ( 1848-1882 )
  • Antonio Cano Cervantes ( 1875- 1899 ¿? )
  • Blas Infante Pérez de Vargas ( 1885-1936 )
  • Francisco Rodríguez Marín ( 1825-1943 )
  • José Maria Adolfo
  • Jesús Martínez Álvarez de Sotomayor ( 1880-1947 )
  • Antonio Alcalá Venceslada ( 1883-1955 )
  • Ángel Molero Duval ( 1932-2002 )
  • Fernando Vela Ruiz ( 1948-1989 )
  • Francisco Hermida Japón ( 1962-2006 )
  • Ħwan Porrah Blanko
  • Gorka Reondo Lanzah

Ortografja

Dehde la publikażjòn en 1921 de "Cuentos de Animales" po Blah Infante, l'andalù tjè unah reglah ortograħikah propjah, k'an jo ebolużjonando[2].

Argunoh grupoh o rebihtah k'an ehkribjo n'andalù żon[2]:

  • Naroka
  • Kasaya Beridi
  • Oruke

Otroh awtoreh k'an propwehto ortografjah pa l'andalù żon:

  • Er Ħwan Porrah
  • Er Gorka Reondo Lanżah
  • L'Antonjo Lejva
  • L'Abd Allah al Malah (uzà nárgunoh artìkuloh d'ehta Gwiki).
  • Er Chabi, uzà n'ehta Gwiki.

Legaljà

Oj' er nombre ofiżjà la lengwa eh "modaljà lingwìhtika andaluża", użà pol gobjerno andalù[2].

Ehtà protehjo pola Kontitużjòn Ehpanjola (Artìkulo 3.3.) ke diże:

"La riqueza de las distintas modalidades lingüísticas de España es un patrimonio cultural que será objeto de especial respeto y protección".

I tamjèn po l'Ehtatuto Utonomja d'Andalużja (Artikulo 10.3.4-5):

"El afianzamiento de la conciencia de identidad y de la cultura andaluza a través del conocimiento, investigación y difusión del patrimonio histórico, antropológico y lingüístico. La defensa, promoción, estudio y prestigio de la modalidad lingüística andaluza en todas sus variedades".

Referenżjah

  1. Cenname 2014, pàg. 48-54.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Libero Ubeya El andaluz literario normalizado, un problema cultural y lingüístico
  3. 3,0 3,1 3,2 Origenes de la literatura en lengua andaluza, por José Luis Alcazar

Bibliografja utiliżà

  • Libero Ubeya El andaluz literario normalizado, un problema cultural y lingüístico

Cenname, Anne (2014), El origen del dialecto andaluz, ACTAS de la VIIª Hunta d'ehkritoreh n'andalú

Bibliografja

  • Albaduli, Pako (1995) La situación de la Lengua Andaluza, Córdoba: Waiba.
  • Alcalá Venceslada, Antonio (1998) Vocabulario Andaluz, Córdoba: Caja Sur Publicaciones
  • Ermia, Ikko (2002) En defensa del Andaluz, Córdoba: Caucau.
  • Frago, Juan Antonio (1993) Historia de las Hablas Andaluzas, Madrid: Arco Libros S.L.
  • Mondejar, Jose (1970) El Verbo Andaluz, Formas y Estructuras, Madrid: Editorial Gomez S.L.
  • Ubeya, Libero (2005) Labarta, Ooterbeek, Arnhem: Uitgeverij Kontrast.
  • VV. AA. (1990) La Ortografía Andaluza, Córdoba: Saï Maü

Enganxeh internoh

Enganxe ehterno